Cháo được nấu bằng gạo dẻo và đậu xanh nguyên vỏ, thêm nước lá dứa tạo màu xanh nhạt và hương thơm dịu nhẹ. Nấu phải quen tay để cháo không thành cơm nhão, cũng không lõng bõng nước. Cháo phải chín đều, đậu xanh lấm tấm như hoa.

Nhìn không bắt mắt nhưng món cháo trắng ăn cùng cá nục khi và bắp chuối ngon đắm đuối

Khó nhất là món cá kho. Phải là cá nục gai, đánh bắt bằng lưới, tươi rói, lựa từng con, to hơn 2 ngón tay một chút. Cá ngừ cũng vậy. Chọn loại cá chừng hơn 1kg mỗi con, lớn quá hay bé quá cũng kém ngon. Tuyệt đối không dùng cá đông lạnh. Cá làm sạch, ướp gia vị, đem kho liu riu lửa chừng 15 giờ cho thịt cá săn, xương, đầu mềm nhũn. Đặc biệt, khi kho chỉ dùng than củi, nếu dùng than đá, bếp gas, bếp điện đều không bảo đảm, dễ cháy khét, hương vị mai một.

Cá nục kho

Kỳ công nhất là món bắp chuối. Chọn bắp chuối sắp dậy thì, bóc tách từng trái nụ bằng đầu đũa. Trong mỗi trái nụ đều có sợi tim, dai như cước. Phải tỉ mẩn rút từng sợi tim khỏi trái nụ rồi đem rửa sạch, luộc chín đều, vắt kỹ nước và xào sơ cho thơm. Luộc chín chưa đủ thì chát, chín quá thì nhũn, hết ngon.

Đầu cá ngừ kho nẫu

Khi ăn, cháo được múc riêng. Bắp chuối chung đĩa với cá, xăm xắp nước thêm chút ớt xay hoặc ớt tươi. Người thích cá nục. Người khoái cá ngừ. Có người mê đầu cá ngừ. Thoạt nhìn các món bày lên, không có cảm tình lắm. Màu cháo xanh nhạt, lấm tấm hạt đậu xanh. Đĩa cá màu bình thường với bắp chuối nâu nhạt. Nhiều người chưa bao giờ ăn nên hơi ngại. Có người chỉ ngồi nhìn.

Nồi cá ngừ kho

Ăn thử, thấy vị lạ. Cháo thơm nhẹ mùi lá dứa, ngọt dịu vị gạo dẻo, hạt đậu bùi ăn kèm cá nục, cá ngừ kho nẫu đậm đà ngọt mặn hòa quyện, thêm miếng bắp chuối tinh tế đẩy đưa là tê lưỡi. Phải ăn chậm, mắt quan sát, mũi thưởng thức, bỏ vào miệng, dùng lưỡi khám phá hương vị, nhai từ tốn, nghe âm thanh quyến rũ và cảm nhận món ăn lan tỏa khắp cơ thể. Không nên bỏ cá kho và bắp chuối vào chung chén cháo. Phải để riêng, ăn miếng nào gắp miếng đó, vừa ăn vừa quệt mồ hôi mới đã.

Trái nụ bắp chuối xào

Về Phan Thiết lần nào tôi cũng ra quán Nga ở bờ kè sông Cà Ty ăn sáng cháo cá nục kho bắp chuối. Ngon hay không tùy khẩu vị từng người nhưng lạ thì khỏi bàn cãi vì không đụng hàng. Quán nhỏ ven đường, chỉ bán buổi sáng, ngày nào bán ngày đó. Tôi thích ngồi ở bờ sông thoáng gió, ngắm thuyền chen chúc như trẩy hội, thưởng thức món cháo dân dã và hoài niệm về những vạn chài.

Cũng giống như mấy cô gái quê vùng biển, mới nhìn có vẻ lam lũ, bình thường. Làm quen mới hay đằng sau vẻ bề ngoài giản dị, chân mộc là những tấm lòng nhân hậu, hiếu thảo, nghĩa tình, yêu ai thì chết bỏ. Cháo cá nục kho bắp chuối cũng vậy, món ăn có vẻ quê mùa nhưng đã ăn rồi là đắm đuối.

Nguồn sưu tầm

Bài và ảnh: Nguyễn Văn Mỹ